Ivo Andrić "Trup"

Pripovetka „Trup“ pripada takozvanom „fratarskom ciklusu“ Andrićevog pripovedačkog opusa, a može, potencijalno, biti posmatrana i kao razvijeni ekskurs (epizoda) romana „Prokleta avlija“. Priča „Trup“ premijerno je objavljena 1936. godine. Glavni kazivač je fra Petar. Kao i u „Prokletoj avliji“ on priča doživljaj iz svoga zatočeništva. Po primenjenom književnom postupku prstenastog strukturiranja priča, gde kazivači jedni od drugih preuzimaju iskaznu poziciju, „Trup“ je „Prokleta avlija“ u malom. Priču započinje objektivni pripovedač koji opisuje fra Petrovu ćeliju i fra Petra kako, ležeći bolestan, priča jednu od svojih mnogobrojnih uspomena. Fra Petar je kazivač od klase, oko svake njegove reči lebdi „naročit prizvuk, kao neki zvučni oreol“, svaka njegova reč je „kazivala više nego što ona u obično govoru znači“. Ta magičnost kazivanja je posle njegove smrti „izgubljena zauvek“, govori objektivni pripovedač, hotimično smanjujući svoj značaj. Potom, u retrospekciji, fra Petar počinje da priča kako je za vreme izgananstva u Maloj Aziji izašao na glas kao majstor. Jednom bude odveden u neku prebogatu kuću da popravi veliki sat. Sačeka ga sluga i sprovede ga na kulu. Odatle, fra-Petar gleda na unutrašnjost dvorišta, i u jednom trenutku ugleda ljudsku priliku bez ruku i nogu, potpuno unakaženog lica, trup. Sluga tada preuzima priču, pa pripoveda o Čelebi Hafizu koji je svu Siriju pokorio, bez milosti ubijajući koga stigne. Poštedi samo jednu iznemoglu lepoticu iz ugledne porodice, i uzme je u harem. Ta lepotica mu je došla glave. Strpljivo je čekala priliku da mu se osveti za smrt najbližih i to je jedne noći iskoristila. Pobunila je roblje koje je savladalo malobrojnu stražu i zapaljenom bakljom unakazila lice Čelebi Hafizu koji je izlomljenih udova bio vezan za gredu. Vojska koja je stigla u pomoć poubijala je roblje i lepu Sirijanku, ali je za Čelebi Hafiza bilo kasno, od njega je ostao samo živi trup. Priču opet preuzima fra Petar, a poentira je objektivni pripovedač pa se ona tako završava povratkom na početak. Prema nekim tumačenjima lik trupa je simbolička projekcija čoveka u modernim, poratnim vremenima, koja je Andriću, bez obzira na to što on svoju priču situira u prošlost došla iz modernističkog, ekspresionističkog duhovnog okruženja u evropskim književnostima posle Prvog svetskog rata.